علائم و نشانه‌های اسکیزوفرنی ممکن است متفاوت باشند، اما معمولا شامل توهم، هذیان و یا سخنان آشفته هستند و منعکس کننده اختلال در عملکرد هستند. در واقع اسکیزوفرنی شامل طیف وسیعی از علائم از جمله تغییر در عملکرد، تفکر، احساس، ادراک و شناخت، رفتار و شخصیت فرد است، همچنین ممکن است فرد انواع مختلفی از رفتارها را در زمان‌های مختلف نشان دهد. شایع‌ترین علائم اسکیزوفرنی را می‌توان به چندین دسته از جمله علائم مثبت، علائم شناختی و علائم منفی به صورتی که در ادامه به آن اشاره می‌شود طبقه بندی کرد.
علائم مثبت اسکیزوفرنیا
این علائم بر پایه واقعیت نبوده و گاهی اوقات جز علائم روان پریشی است مانند:
هذیان: باورهای عجیب و غریبی هستند که ریشه در واقعیت نداشته و شخص حتی پس از روبرو شدن با حقایق نیز از آنها دست بر نخواهد داشت. به عنوان مثال، فرد مبتلا از این هذیان که افراد دیگر می‌توانند افکار او را بشنوند، یا اینکه او خدا یا شیطان است، یا افرادی هستند که افکار خود را در سر فرد می‌گذارند یا در برعلیه او نقشه می‌کشند رنج می‌برد. هذیان در اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دیده می‌شود.
توهم: شامل درک احساساتی است که واقعی نیستند. شنیدن صداها شایع‌ترین توهم در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. این صداها ممکن است در مورد رفتار فرد، توهین و بی‌احترامی به فرد یا دادن دستورات باشند. انواع دیگر توهم‌ها که نادر است شامل دیدن چیزهایی که وجود ندارد، بوهای عجیب و غریب، طعم و مزه عجیب در دهان شما و احساس اینکه روی پوست شما چیزی وجود دارد، حتی اگر هیچ چیز بدن شما را لمس نکند است.
کاتاتونیا (Catatonia): شرایطی که در آن شخص به لحاظ جسمی در یک وضعیت خاص به صورت طولانی مدت ثابت می شود و اصطلاحا مانند مجسمه می‌شود.
علائم آشفته اسکیزوفرنی نوعی علامت مثبت است که نشان دهنده عدم توانایی آن فرد در تفکر واضح و عدم پاسخ دهی مناسب است. نمونه‌هایی از این علائم آشفته عبارتند از:
صحبت کردن درقالب جملات بی معنی یا استفاده از اصطلاحات بی ربط که باعث می‌شود فرد برای برقراری ارتباط یا مشارکت در گفتگو دچار مشکل شود.
تغییر سریع از یک تفکر به تفکری دیگر بدون ارتباطی آشکار یا منطقی بین آنها
حرکت آهسته
عدم توانایی در تصمیم‌گیری
نوشتن بیش از حد اما بدون معنی
فراموش کردن یا از دست دادن چیزها
تکرار یکسری حرکات یا رفتارها، مانند قدم زدن یا پیاده روی در دایره
علائم منفی اسکیزوفرنیا
کلمه منفی به معنای “بد” نیست، بلکه نشان دهنده کاهش یا عدم توانایی عملکرد به طور معمول و طبیعی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. علائم منفی اسکیزوفرنی عبارتند از:
فقدان احساس یا محدود بودن احساسات فرد (ممکن فرد تماس چشم نداشته باشد، حالت صورت را تغییر ندهد یا به صورت یکنواخت صحبت کند).
صرف نظر کردن از خانواده، دوستان و کاهش فعالیت‌های اجتماعی
کاهش انرژی
کم صحبت کردن
کمبود انگیزه
از دست دادن لذت یا علاقه در زندگی و فعالیت های روزمره
عادات بهداشتی و تغذیه‌ای ضعیف
علائم شناختی اسکیزوفرنیا
علائم شناختی عبارتند از:
عملکرد ضعیف اجرایی (توانایی درک اطلاعات و استفاده از آن برای تصمیم‌گیری)
اختلال درتمرکز یا توجه کردن
اشکال در حافظه کاری (توانایی استفاده از اطلاعات بلافاصله پس از یادگیری آن مختل می‌شود)
عدم آگاهی از علائم شناختی
علائم می‌تواند در طول زمان بسته به نوع و شدت، در دوره‌های بدتر شدن و بهبودی علائم متفاوت باشد. با این حال برخی از علائم ممکن است همیشه وجود داشته باشند.
در مردان، علائم اسکیزوفرنی معمولا در اوایل تا اواسط دهه ۲۰ شروع می‌شود. در زنان، علائم معمولا در اواخر دهه ۲۰ شروع می‌شود. اسکیزوفرنی در کودکان و افراد بالای ۴۵ سال شایع نبوده و به صورت نادری دیده می‌شود.

علائم در نوجوانان
علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان شبیه به بزرگسالان است، اما ممکن است تشخیص آن دشوارتر باشد. بخشی از آن ممکن است به این دلیل باشد که بعضی از علائم اولیه اسکیزوفرنی در نوجوانان در طول سال‌های نوجوانی به طور معمول دیده می‌شود مانند:
ترک دوستان و خانواده
افت عملکرد در مدرسه
مشکلات خواب
حالت تحریک‌پذیر یا افسرده
نداشتن انگیزه
در مقایسه با علائم اسکیزوفرنی در بزرگسالان، نوجوانان ممکن است:
با احتمال کمتری دچار هذیان می‌شوند.
با احتمال بیشتری توهم بینایی دارند.
بیشتر بخوانید: دلایل بی‌خوابی چیست؟
علل اسکیزوفرنی چیست؟
علت اسکیزوفرنی به طور دقیق مشخص نیست، اما محققان بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، مواد شیمیایی موجود در مغز و عوامل محیطی در ایجاد این اختلال نقش دارند. برای مثال شواهد نشان می‌دهند که برخی از عوامل محیطی مانند برخی عفونت‌های ویروسی، قرار گرفتن در معرض برخی سموم مانند ماریجوانا و شرایط بسیار استرس زا ممکن است باعث ایجاد اسکیزوفرنی در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری هستند شود.
اسکیزوفرنی بیشتر هنگامی که بدن در معرض تغییرات هورمونی و فیزیکی قرار می‌گیرد، مانند تغییراتی که در طول سال‌های نوجوانی و جوانی رخ می‌دهد، دیده می‌شود. اسکیزوفرنی می‌تواند به صورت خانوادگی دیده شود،بدین معنی که احتمال ابتلا در فرزندانی که والدین شان مبتلا به اسکیزوفرنی هستند بیشتر است.
مشکلات مربوط به برخی از مواد شیمیایی طبیعی مغز، از جمله انتقال دهنده‌های عصبی به نام دوپامین و گلوتامات، ممکن است در اسکیزوفرنی نقش داشته باشند. مطالعات تصویری از مغز تفاوت در ساختار و عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی افراد مبتلا به اسکیزوفرن را نشان می‌دهد. با این حال، این نوع اختلال در تمام افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا دیده نمی‌شود در حالی که محققان درباره اهمیت این تغییرات مطمئن نیستند، با این حال نشان می هند که اسکیزوفرنی یک بیماری مغزی است.
عوامل خطر در اسکیزوفرنی چیست؟
اگر چه علت دقیق اسکیزوفرنی شناخته شده نیست، اما به نظر می‌رسد برخی عوامل، خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش می‌دهند، از جمله:
سابقه خانوادگی اسکیزوفرنیا
افزایش فعالیت سیستم ایمنی، از جمله التهاب یا بیماری‌های خود ایمنی
سن بالای پدر
برخی عوارض بارداری و زایمان، مانند سوء تغذیه و یا قرار گرفتن در معرض سموم یا ویروس‌هایی که ممکن است بر پیشرفت مغز تاثیر بگذارد.
مصرف داروهای تغییر دهنده ذهن (روان درمانی یا روانگردان) در طول سال‌های نوجوان و بزرگسالی
عوارض جانبی
اسکیزوفرنی درمان نشده می‌تواند منجر به مشکلات شدیدی شده و در هر زمینه زندگی تاثیر گذارد. عوارض ناشی از اسکیزوفرنیا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خودکشی، تلاش برای خودکشی و افکار خودکشی
آسیب زدن به خود
اختلالات اضطرابی و اختلال وسواسی-اجباری (OCD)
افسردگی
سوء استفاده از الکل یا داروهای دیگر، از جمله تنباکو
ناتوانی در کار یا حضور در مدرسه
مسائل حقوقی و مالی و بی خانمانی
انزوای اجتماعی
مشکلات بهداشتی و پزشکی
قربانی شدن
رفتار تهاجمی، اگر چه غیر معمول است.
پیشگیری از اسکیزوفرنی
راه مطمئن برای جلوگیری از اسکیزوفرنی وجود ندارد، اما پیگیری برنامه درمان می‌تواند به پیشگیری از عود یا بدتر شدن علائم کمک کند. علاوه بر این، محققان امیدوارند که اطلاع بیشتر در مورد عوامل خطر اسکیزوفرنیا منجر به تشخیص و درمان زودتر می‌شود. با این حال، تشخیص و درمان اولیه می‌تواند به پیشگیری یا کاهش عود و پریشانی‌های مکرر و کمک به کاهش اختلال در زندگی، خانواده و روابط فرد کمک کند.
تشخیص
تشخیص اسکیزوفرنی شامل رد کردن سایر اختلالات روانی و تعیین اینکه علائم به علت سوء مصرف مواد، دارو یا وضعیت پزشکی نیستند می‌باشد. تشخیص اسکیزوفرنی ممکن است از راه‌های زیر انجام شود:
معاینه فیزیکی: ممکن است برای کمک به رد کردن سایر مشکلات دیگر که باعث ایجاد چنین علائمی می‌شوند و همچنین بررسی هر گونه عوارض مرتبط با آن انجام شود.
تست ها و غربالگری‌ها: این روش شامل آزمایشاتی است که برای رد کردن بیماری‌هایی با علائم مشابه و غربالگری برای الکل و مواد مخدر کمک می‌کند. پزشک همچنین ممکن است مطالعات تصویربرداری مانند MRI یا سی تی اسکن را درخواست کند.
ارزیابی روانپزشکی: یک روانپزشک یا روانشناس وضعیت روحی را با مشاهده ظاهر و رفتار و بررسی افکار، احساسات، توهمات، هذیان، مصرف مواد و پتانسیل خشونت یا خودکشی بررسی می‌کند. در این روش همچنین تاریخچه خانوادگی و شخصی فرد نیز بررسی می‌شود.
معیارهای تشخیص اسکیزوفرنیا: یک روانپزشک یا روانشناس می‌تواند از معیارهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است استفاده کند.
درمان اسکیزوفرنی چیست؟
هدف از درمان اسکیزوفرنیا کاهش علائم و کاهش احتمال عود و بازگشت بیماری است. با این حال اسکیزوفرنی نیاز به درمان طولانی مدت دارد، حتی زمانی که علائم فروکش کرده‌‌اند. درمان با داروها و درمان روانی و اجتماعی می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند. در بعضی موارد نیز ممکن است نیاز به بستری داشته باشد. درمان اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
داروها
داروها، درمان اصلی اسکیزوفرنی هستند. داروهای آنتی سایکوتیک (ضد جنون) از جمله داروهایی هستند که به صورت شایع تجویز می‌شوند و تصور می‌شود علائم را با تحت تاثیر قرار دادن دوپامین (انتقال دهنده عصبی مغز) کنترل می‌کنند. با این حال این داروها اسکیزوفرنی را درمان نمی‌کند، اما به کاهش علائم ناراحت کننده، از جمله توهم، هذیان، و مشکلات تفکر کمک می‌کنند. به صورت کلی هدف از درمان با داروهای ضد جنون این است که علائم و نشانه‌ها را به طور موثر در پایین ترین دوز ممکن کنترل کنیم. روانپزشک ممکن است داروهای مختلف، دوزهای مختلف یا ترکیبی از داروها را در طول زمان برای رسیدن به نتیجه مطلوب تجویز کند.
بستری شدن
بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است به عنوان سرپایی درمان شوند. با این حال، افراد مبتلا به علائم شدید یا افرادی که در معرض خطر صدمه زدن به خود یا دیگران هستند یا افرادی که امکان مراقبت از آن ها در منزل وجود ندارد، ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشند تا وضعیت خود را تثبیت کنند.
مداخلات روانی اجتماعی
هنگامی که جنون فرد فروکش می‌کند، علاوه بر ادامه درمان دارویی، مداخلات روانشناختی و اجتماعی (روانی و اجتماعی) مهم هستند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
درمان فردی: روان درمانی ممکن است به طبیعی کردن الگوهای فکری فرد کمک کند. همچنین یادگیری برای مقابله با استرس و شناسایی علائم هشدار دهنده اولیه عود می‌تواند به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کند تا بیماری خود را مدیریت کنند.
آموزش مهارت‌های اجتماعی: بر بهبود ارتباطات و تعاملات اجتماعی و بهبود توانایی شرکت در فعالیت‌های روزانه تمرکز می‌کند.
خانواده درمانی: حمایت و آموزش را برای خانواده‌هایی که در مورد اسکیزوفرنی زندگی می‌کنند، فراهم می‌کند.
توانبخشی حرفه ای و حمایت از اشتغال: در کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی برای آماده سازی، پیدا کردن و حفظ شغل تمرکز دارد. اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به نوعی حمایت روزانه زندگی دارند. بسیاری از جوامع برنامه‌هایی برای کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی با مشاغل، مسکن، گروه های خودیاری و شرایط بحرانی دارند. با درمان مناسب، اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌توانند بیماری خود را کنترل کنند.
درمان با الکتروشوک (ECT)
روشی است که در آن الکترودها به پوست سر انسان متصل می‌شوند و در حالی که فرد با بی‌هوشی عمومی به خواب می‌رود، شوک های الکتریکی کوچک به مغز تحویل داده می‌شود. دوره درمان ECT معمولا شامل ۲-۳ بار در هفته و به مدت چند هفته است. هربار درمان شوک باعث تشنج کنترل شده‌ای در مغز می‌شود و پس از چند بار درمان در طول زمان، منجر به بهبود خلق و خو و تفکر می‌شود.
دانشمندان دقیقا نمی‌دانند که چگونه ECT و تشنج‌های کنترل شده باعث ایجاد یک اثر درمانی می‌شوند، اگرچه برخی محققان تصور می‌کنند که تشنج ناشی از ECT ممکن است باعث آزاد شدن انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز شود. با این حال ECT در درمان اسکیزوفرنی نسبت به افسردگی یا اختلال دوقطبی کم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین دلیل هنگامی که علائم خلقی وجود ندارد اغلب مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. ECT معمولا هنگامی به کار می‌رود که داروها موثر نبوده یا افسردگی شدید و کاتاتونیا باعث مشکل شدن درمان بیماری شوند.
تحریکات عمیق مغزی (DBS)
یک روش جراحی مغز و اعصاب است که برای درمان اسکیزوفرنیا مورد مطالعه قرار می‌گیرد. الکترودهای جراحی در بعضی مناطق مغزی که کنترل تفکر و ادراک را تحریک می‌کنند، کاشته می‌شوند. DBS درمان پایدار برای بیماری‌های شدید پارکینسون و لرزش است و برای درمان اختلالات روانپزشکی نیز آزمایش می‌شود.
آیا افراد مبتلا به اسکیزوفرنی خطرناک هستند؟
کتاب‌ها و فیلم‌های محبوب اغلب افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و سایر بیماری‌های روانی را خطرناک و خشونت آمیز توصیف می‌کنند. در حالی که غالبا این توصیف درست نیست. اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی خشونتی ندارند و به طور معمول ترجیح می‌دهند که به حال خود بوده و تنها بمانند. با این حال، در بعضی موارد، افراد مبتلا به بیماری روانی ممکن است در رفتارهای خطرناک یا خشونت آمیز قرار گیرند که عموما به دلیل جنون یا به دلیل ترس آنها از احساس تهدید به محیط اطراف آنها است.
اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی خشونتی ندارند و به طور معمول ترجیح می‌دهند که به حال خود بوده و تنها بمانند.
این وضعیت‌ها ممکن است هنگام استفاده از مواد مخدر یا الکل تشدید شود. از سوی دیگر، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌توانند برای خود ایجاد خطر کنند. خودکشی یکی از علل مرگ زودرس در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است.
دیدگاه شما