10 کاربرد اولتراسوند در پزشکی

شاید شما هم نام اولتراسوند به گوشتان نخورده باشد، اما حتماً نام سونوگرافی را شنیده‌اید. سونوگرافی که به عنوان روشی در تصویربرداری شناخته می‌شود، کاربردهای فراوانی در علم پزشکی دارد. آیا با این کاربردها آشنایی دارید؟ انواع این تصویربرداری را می‌شناسید؟ مزایای سونوگرافی نسبت به استفاده از اشعه ایکس در چیست؟ آیا کاربرد اولتراسوند در پزشکی محدود به تصویربرداری است؟ در ادامه این مطلب می‌خواهیم پاسخ این سوالات را بیان کنیم تا به اهمیت سونوگرافی در پزشکی پی ببریم.

 نحوه عملکرد امواج فراصوت در دستگاه های اولتراسوند

در دستگاه‌های اولتراسوند از امواج فراصوت برای تشخیص و درمان استفاده می‌گردد. اما این امواج چطور عمل می‌کنند؟ دستگاه‌ سونوگرافی قادر به تبدیل انرژی الکتریکی به امواج فراصوت است. بعد از آغشته کردن محل معاینه به ژل مخصوص، این امواج از طریق حرکت دادن مبدل دستگاه بر روی قسمت تحت معاینه، وارد بدن شده و بعد از برخورد با اندام‌های داخلی به پروب برمی‌گردند. در نتیجه این کار و تحلیل این امواج توسط دستگاه، تصاویر مورد نظر بر روی مانیتور دستگاه نمایان شده و سبب شناسایی بیماری افراد می‌گردند.

انواع کاربردهای اولتراسوند

دستگاه‌های سونوگرافی در علم پزشکی و دامپزشکی کاربردهای فراوانی دارد که در ادامه تعدادی از آن‌ها را با هم بررسی خواهیم کرد:

1 . کاربردهای تشخیصی اولتراسوند

کاربرد اولتراسوند در پزشکی در زمینه تشخیص بسیار گسترده است که مواردی را برای شما آورده‌ایم:

·دردهای شکمی

مهمترین کاربرد دستگاه‌های اولتراسوند در پزشکی، بررسی دردهای مرتبط با شکم است. در این موارد وقتی پزشک قادر به تشخیص نوع و علت درد نباشد، با استفاده از سونوگرافی می‌تواند تشخیص خود را کامل گرداند. به عنوان مثال التهاب کیسه صفرا و التهابات کبدی از مواردی است که از طریق سونوگرافی شکمی قابل تشخیص است.

·بررسی بافت‌هایی نظیر عضلات، رباط‌ ها و تاندون‌ ها

یکی دیگر از کاربردهای اولتراسوند در پزشکی بررسی بیماری‌هایی نظیر کشیدگی یا پارگی عضلات، پارگی تاندون‌ها مانند تاندون آشیل و تشخیص بیماری‌های نظیر آرتریت است.

·تشخیص انواع سرطان ها

یکی از مهم‌ترین عوامل در بهبود سرطان‌ها، تشخیص به موقع و دقیق آن هاست. مهمترین کاربرد اولتراسوند در پزشکی مرتبط به همین موضوع است. سونوگرافی می‌تواند تومورها و کیست‌ها را به طور دقیق تشخیص داده و جایگاه‌ آن‌ها را مشخص گرداند. یکی از سرطان‌هایی که در معاینات اولیه و برای تشخیص دقیق آن انجام سونوگرافی درخواست می‌شود، سرطان سینه است.

·استفاده در جراحی

از دیگر کاربردهای اولتراسوند در پزشکی می‌توان به کاربردهای تشخیصی آن در جراحی‌ها اشاره کرد. امواج اولتراسوند به جراح کمک می‌کنند تا دید بهتری هنگام جراحی بخش‌هایی با دسترسی کم در بدن داشته باشد.

·اورولوژی و نفرولوژی

می‌توان از امواج اولتراسوند برای تشخیص انواع بیماری‌های مجاری ادراری و کلیه‌ها بهره برد. برای مثال تشخیص عفونت کلیه‌ها، سنگ کلیه و ... از کاربردهای دستگاه اولتراسوند در پزشکی است.

·زنان و زایمان

شاید بتوان گفت بیشترین کاربرد اولتراسوند در پزشکی مرتبط با بارداری باشد. زیرا سونوگرافی در بارداری برای اطمینان از سلامت جنین، امری حائز اهمیت است. همچنین تشخیص بیماری‌های مرتبط با دستگاه تولید مثل بانوان مانند انواع فیبرم‌ها و کیست‌ها با دستگاه‌های اولتراسوند به راحتی انجام می‌گیرد. البته کیفیت دستگاه‌های سونوگرافی بسیار مهم است، مجموعه ایده گستر قدرت با ارائه به‌روزترین دستگاه‌های سونوگرافی، خیال بیماران را از جهت تشخیص دقیق بیماری‌ها راحت کرده است.

·بیهوشی کاربردی دیگر

گاهی به علت هوشیار نبودن بیمار نمی‌توان جریان خون یا اندام‌های داخلی بیمار را بررسی کرد. با دستگاه‌های اولتراسوند می‌توان به راحتی این موارد را بررسی کرده و از سلامت بیمار مطمئن شد.

2 . کاربردهای درمانی اولتراسوند

از مهمترین کاربردهای درمانی اولتراسوند در پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·جراحی

یکی از کاربردهای اولتراسوند در پزشکی که از نیروی قوی امواج فراصوت نشأت گرفته، در جراحی است. از دستگاه اولتراسوند برای انجام جراحی های با دقت بالا استفاده می شود و به این طریق پزشک می تواند به اجزای مختلف بدن دسترسی داشته باشد. از قدرت امواج اولتراسوند برای تخریب بعضی بافت‌های بدن و همچنین از بین بردن بعضی مواد زائد استفاده می‌گردد.

·چشم پزشکی

کاربرد دیگر اولتراسوند در پزشکی مرتبط با درمان بعضی بیماری‌های چشم مانند آب مروارید است. در این روش درمانی یک سوزن ارتعاشی با استفاده از امواج اولتراسوند به درمان عدسی چشم می‌پردازد و زائده‌های ایجاد شده بر روی عدسی چشم را از بین می‌برد.

·اولتراسوند تراپی

یکی دیگر از کاربردهای مهم اولتراسوند در پزشکی بهبود و تسکین درد است. بسیاری از دردهایی که ساختار عصبی-عضلانی دارند مانند کمردرد، از این طریق قابل درمان و بهبودی هستند. بیماری‌های مانند آرتروز، گرفتگی عروق، زانو دردهای مزمن یا حاد و تومورها از طریق امواج اولتراسوند قابل درمان هستند.

مزایای اولتراسوند تراپی

اولتراسوندتراپی مزایای زیادی دارد که می‌توان موارد زیر را برای آن بیان کرد:

• سرعت بخشیدن به روند بهبودی و درمان
• کاهش درد در ناحیه تحت درمان
• ماساژ بافت‌های نرم بدن مانند عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها
• بدون این که بیمار در معرض تشعشعات مضر قرار بگیرد، درمان می‌شود.
• مقرون به صرفه بودن بودن و در دسترس بودن آن
• بدون تزریق و برش انجام می‌گردد؛ بنابراین برای بیمار دردی را ایجاد نمی‌کند.

کاربردهای اولتراسوند در پزشکی

از دیگر کاربردهای اولتراسوند در پزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش جذب دارو از طریق پوست که به روش فونوفورزیس معروف است.
• سبب افزایش متابولیسم بدن و بهبود جریان خود در بافت‌های آسیب دیده می‌گردد.
• برای تحریک ریشه‌های عصبی می‌توان از آن بهره برد.
• افزایش دامنه کششی بافت‌های نرم بدن مانند عضلات
• سرعت بخشیدن به بهبود و جوش خوردن استخوان‌ها

خطرات و عوارض اولتراسوند

تا این زمان گزارشی بر مبنای عوارض استفاده از دستگاه‌های سونوگرافی و امواج اولتراسوند داده نشده است و می‌توان گفت این دستگاه کاملاً بی خطر است. اما ایراداتی بر این دستگاه وارد است، که می‌توان از آن‌ها این گونه یاد کرد:

• در بعضی موارد کاربرد اولتراسوند در پزشکی تنها برای افرادی که دارای وزنی متناسب هستند، مناسب است و افراد دارای اضافه وزن نمی‌تواند از آن استفاده کنند. زیرا امواج فراصوت نمی‌تواند از بافت‌های دارای عمق زیاد، عبور کند.
• کاربرد اولتراسوند در پزشکی برای تصویربرداری از اندام‌های خالی یا پر از هوا، مانند معده و روده‌ها مطلوب نیست. اما نوع خاصی از سونوگرافی برای تصویربرداری از ریه‌ها استفاده می‌شود.
• تشخیص میکروکلسیفیکاسیون جزء کاربردهای اولتراسوند در پزشکی نمی‌باشد؛ چرا که امکان تشخیص آن فقط با اشعه ایکس وجود دارد.

کلام پایانی

کاربرد اولتراسوند در پزشکی به دو دسته درمانی و تشخیصی تقسیم می‌شود که مهم‌ترین کاربرد تشخیصی آن مربوط به سونوگرافی‌های دوران بارداری است. کاربرد درمانی اولتراسوند نیز بر قدرت امواج فراصوت تکیه داشته و از این طریق می‎تواند باعث نابودی مواد و سموم انباشته شده یا بافتی ناسالم در بدن شود.

نکته‌ای که باید در این موضوع به آن توجه کرد، کیفیت دستگاه‌های اولتراسوند یا سونوگرافی است، زیرا جدا از مهارت سونوگرافیست، تجهیزات استفاده شده نیز اهمیت دارد. پیشنهاد ما به پزشکان استفاده از دستگاه سونوگرافی هندهلد است، چرا که با استفاده از آنها می توان به سرعت مشکلات بیمار را تشخیص داد و در جهت درمان گام برداشت.