دوزیستانی نظیر قورباغه ها، غوک‌ها، وزغ‌ها و سمندر‌ها از جمله در معرض خطرترین مهره داران در جهان به شمار می‌روند. از ۶۸۰۰ گونه‌ای که «اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت» آن‌ها را مورد ارزیابی قرار داده، ۴۱ درصد آن‌ها در گروه در معرض تهدید رده بندی می‌شوند. تهدیدات واقعی که متوجه بقای آنهاست نیز کاملا شناخته شده اند و شامل بیماری، آلودگی، از دست دادن زیستگاه و تغییرات اقلیمی است.
قورباغه‌ها با تهدید کمتر شناخته شده دیگری نیز مواجه اند: انسان‌ها گونه‌های زیادی از قورباغه‌ها را برای خوردن به عنوان غذا جمع آوری می‌کنند. این تجارت بیماری را انتشار می‌دهد، زیستگاه‌های آن‌ها را نابود می‌کند و کنترل پشه‌ها و آفات کشاورزی را که قورباغه‌ها از آن‌ها تغذیه می‌کنند کاهش می‌دهد. اما تحقیقات بسیار اندکی در مورد نحوه اثرگذاری این اقدامات بر جمعیت قورباغه‌ها انجام شده است.
در مطالعه‌ای که به تازگی منتشر شده، ما برای ارزیابی اثرات این کار، تحقیقاتی میدانی را در ترکیه انجام دادیم، کشوری که شکار قورباغه در آن حدود ۴۰ سال است که انجام می‌شود. ما دریافتیم که با نرخ‌های فعلی، قورباغه‌های آبی آناتولی – اصلی‌ترین گروه قورباغه‌ها که در ترکیه شکار می‌شوند- ممکن است در مناطقی که شکار گسترده‌ای در آن‌ها صورت می‌گیرد، ظرف ۱۵ تا ۳۰ سال آینده منقرض شوند. اما تحقیقات ما همچنین نشان می‌دهد که این کار می‌تواند مدیریت شود و به شکل پایدارتری انجام شود که هم به نفع قورباغه‌ها باشد و هم مردمی که در این منطقه زندگی می‌کنند.
تقاضای جهانی
پای قورباغه مدت هاست که با فرهنگ غذای فرانسوی همراه بوده است، اما مردم در دیگر کشور‌های اروپایی، ایالات متحده و آسیا نیز پای قورباغه را می‌خورند. بیشتر این قورباغه‌ها در حیات وحش در کشور‌هایی بسیار دور از محل مصرف شدن آن‌ها نظیر جنوب شرق آسیا و خاورمیانه شکار می‌شوند. شکار قورباغه‌ها در کشور‌های مختلف به درجات مختلفی قانونمند شده است که از ممنوعیت کامل تا شکار منطبق بر قاعده و قانون را در برمی گیرد.
بزرگ‌ترین واردکنندگان پای قورباغه آمریکا و اتحادیه اروپا هستند، در حالی که بزرگ‌ترین صادرکنندگان آن اندونزی و چین هستند. بر اساس یک برآورد انجام شده هر ساله ۱۰۰ میلیون تا ۴۰۰ میلیون قورباغه در سطح جهان برای مصارف خوراکی از برخی کشور‌ها به کشور‌های دیگر حمل می‌شوند.
این تجارت بر جمعیت قورباغه‌ها در بسیاری از کشور‌ها تاثیر گذاشته است. برای مثال وقتی که اروپا و رومانی شکار تجاری قورباغه را ممنوع کردند، صادرات از هند و بنگلادش به بهای چیزی که به آن «اثر دومینویی انقراض» می‌گویند افزایش یافته است؛ و زمانی که کشور‌ها ممنوعیت‌هایی را برای خود در نظر گرفتند، اندونزی و چین به تامین کننده تبدیل شدند.
برای این مطالعه اعضای تیم تحقیقی ما حدود ۱۴ هزار قورباغه را در منطقه چوکوروا در جنوب ترکیه جمع آوری و علامت گذاری کردند. ما در طول سه سال چهار بار در هر فصل نمونه گیری انجام دادیم و بعد از علامتگذاری قورباغه ها، آن‌ها را در همان برکه، کانال و رودی که یافته بودیم رها کردیم و سپس وقتی بعدا بار دیگر آن‌ها را شکار کردیم نتیجه را یادداشت کردیم.
همچنین به مشاهده نحوه شکار قورباغه‌ها توسط مردم پرداختیم. شکارچیان نوعا شب‌ها در گروه‌های سه یا چهارنفره کار می‌کنند. در یک شب یک شکارچی معمولا ۲۰ تا ۳۹ کیلوگرم قورباغه شکار می‌کند، ولی عده‌ای نیز می‌توانند تا ۶۰ کیلوگرم یعنی حدود ۳ هزار قورباغه- جمع آوری کنند. آن‌ها این قورباغه‌ها را بسته به میزان تقاضا، به قیمت تقریبا ۶۰ سنت تا ۲ دلار و ۶۰ سنت در هر کیلو به کارخانه‌های فرآوری می‌فروشند.
قورباغه‌های آناتولی از گونه‌ای با ترکیب پیچیده دو تا ۵ گونه دارای ارتباط نزدیک با هم تکامل یافته اند. قورباغه شناسان از نامشخص بودن نحوه دسته بندی این گونه‌ها و رده بندی تمام قورباغه‌ها تحت عنوان «قورباغه‌های خوراکی» هنگام بازاریابی آن‌ها در اروپا سخن می‌گویند، با اینکه گونه‌های واقعی که تحت عنوان قورباغه‌های خوراکی رده بندی شده اند در ترکیه زندگی نمی‌کنند.
بیشتر مصرف کنندگان اطلاع ندارند که چیزی که آن‌ها می‌خورند، تحت عنوان «قورباغه‌های خوراکی» رده بندی نشده اند و بسیار کمتر اطلاع دارند پای قورباغه‌ای که می‌خورند از کجا می‌آید یا مصرف آن‌ها چه تاثیری بر جمعیت طبیعی آن‌ها دارد.
قورباغه‌ها زیر فشار
ما از داده‌های گردآوری شده در یک مدل جمعیتی استفاده کردیم؛ یک شاخص ریاضی از اینکه جمعیت قورباغه‌ها در طول زمان چگونه تغییر می‌کند. دانشمندان از مدل‌هایی شبیه به این برای مطالعه در مورد جمعیت جانوران و گیاهان و پیش بینی تعداد آن‌ها در آینده استفاده می‌کنند.
یکی از همکاران ما چنین مدل‌های ریاضی را تهیه کرده و آن‌ها را برای انواع گسترده‌ای از گونه‌ها به کار برده است. به کار گیری این مدل‌ها مستلزم داده‌های بسیاری زیادی است و همین امر توضیح دهنده این است که چرا مطالعات اندکی در مورد تجزیه و تحلیل شکار قورباغه‌ها بر جمعیت آن‌ها انجام شده است.
ما دریافتیم جمعیت قورباغه‌هایی که ما در مورد آن‌ها مطالعه می‌کردیم به سرعت و با نرخ حدود ۲۰ درصد در سال در حال تنزل است. بر اساس مدل‌های ما ۹۰ درصد احتمال وجود دارد که اگر نرخ شکار آن‌ها به همین منوال ادامه یابد، جمعیت آن‌ها تا سال ۲۰۵۰ در منطقه چوکوروا منقرض شود.
با این حال تمام جمعیت‌های قورباغه‌های آبی آناتولی شکار نمی‌شوند. اگر به تعداد کافی قورباغه‌ها بین مناطق مختلف حرکت کنند، این احتمال وجود دارد که آن‌ها بتوانند در مناطقی که انقراض محلی در آن‌ها صورت گرفته، از نو کلونی‌هایی را تشکیل دهند.
حفاظت از قورباغه‌ها و تضمین احتمال زنده ماندن آن‌ها
شکار قورباغه‌ها در ترکیه هر سال حدود ۴ میلیون دلار ارزش مالی به همراه دارد. محاسبات ما نشان می‌دهند که ترکیه هر سال ۳۶ میلیون عدد قورباغه صادر می‌کند که نیمی از آن‌ها از منطقه چوکوروا شکار شده اند. شکار قورباغه راه اصلی کسب درآمد برای عده زیادی از مردم این منقطه محسوب می‌شود. بیشتر شکارچیان درآمد اندکی دارند، این کار شغلی دائمی نیست و هیچ مزایای اجتماعی به همراه ندارد.
ممنوع کردن شکار قورباغه‌ها باعث از دست رفتن این منبع حیاتی درآمد می‌شود. اما انقراض این قورباغه‌های محلی نیز همین سرنوشت را در پی دارد.
خبر خوب این است که می‌توان شکار این قورباغه‌ها را با نرخ پایداری انجام داد. این کار میزان شکار کلی را افزایش خواهد داد و به اقتصاد محلی کمک می‌کند. تجزیه و تحلیل‌های ما نشان می‌دهد که تعداد کل قورباغه‌هایی که می‌توان از این جمعیت‌ها دردراز مدت شکار کرد، با نرخ شکار متوسط حدود ۵ تا ۱۰ درصد کل جمعیت آن‌ها در هر سال می‌تواند از میزان فعلی نیز بیشتر شود. وقتی این جمعیت‌ها به ۲۰ درصد و بیشتر افزایش پیدا می‌کنند، خطر کاسته شدن از تعداد آن‌ها به شدت پایین می‌آید و میزان کلی که می‌توان آن‌ها را شکار کرد کاهش پیدا می‌کند.
کاستن از نرخ شکار هم بقای قورباغه‌ها و هم معاش محلی را تضمین خواهد کرد. اولین گام‌ها می‌تواند شامل ممنوعیت شکار قورباغه‌ها در طول فصل جفتگیری و اجرای موثرتر محدودیت اندازه باشد که اجازه می‌دهد فقط قورباغه‌های بزرگ‌تر شکار شوند. چنین ممنوعیت‌هایی به طور مشترک برای دیگر انواع مواد غذایی که از حیات وحش تهیه می‌شوند مثل ماهیان دریایی نیز به کار می‌رود و شواهد بسیار زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند این ممنوعیت‌ها می‌توانند موثر باشند.
ما به عنوان بخشی از تحقیق خود سازمان‌های دولتی مربوطه را از این موضوع مطلع کردیم و امیدواریم که تمهیداتی که ما توصیه کرده ایم به زودی به کار بسته شوند. با کاهش تعداد قورباغه‌ها در سطح جهانی، کاستن از تهدیدات ناشی از شکار آن‌ها می‌تواند مشارکتی مهم در بقای این گونه‌ها باشد./فارس
دیدگاه شما