دکتر جلال‌الدین میرزای رزاز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تعریف چاقی، گفت: تعیین دقیق چاقی عمومی با اندازه گیری میزان واقعی ذخایر چربی موجود در ترکیب بدن میسر می‌شود که با روش‌های پیچیده و گران قیمتی امکان پذیر است؛ اما در تحقیقات اپیدمیولوژیک به دلیل سادگی و کم هزینه بودن، بیشتر از شاخص نمایه توده بدنی (BMI) که حاصل تقسیم وزن (به کیلوگرم) بر قد (به مترمربع) است، برای تعریف چاقی استفاده می‌شود.
تعریف چاقی و اضافه وزن
وی با بیان اینکه بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، در بزرگسالان نمایه توده بدنی ۹ / ۲۴-۱۸ کیلوگرم بر متر مربع را در حد مطلوب، ۹ / ۲۹-۲۵ کیلوگرم بر مترمربع را به عنوان اضافه وزن و ۳۰ و بالاتر را به عنوان چاقی تعریف کرده‌اند، تصریح کرد: این معیار برای کودکان و نوجوانان بر اساس توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها با استفاده از نمودار نمایه توده بدن برای سن با توجه به جنسیت تعیین می‌شود که بر اساس این نمودار، به نمایه توده بدن برای سن مساوی یا بالاتر از صدک ۹۵ (چاقی) و بین صدک ۸۵ و ۹۵ (اضافه وزن) اطلاق می‌شود.
رئیس انجمن تغذیه ایران ادامه داد: علاوه بر چاقی عمومی، چاقی شکمی به عنوان فاکتور پیش‌بینی کننده مستقل پیامدهای قلبی_عروقی در مطالعه‌های اپیدمیولوژیک مورد توجه است که برای تعریف آن از اندازه دور کمر استفاده می‌شود که حد مرزی توصیه شده دور کمر برای نژادها و ملیت های مختلف، مقادیر متفاوتی است. بر اساس اولین گزارش کمیته کشوری چاقی ایران، چاقی شکمی در هر دو جنس زن و مرد بر اساس دور کمر بیشتر از ۹۵ سانتیمتر تعریف می‌شود.
رشد 3 برابری چاقی و اضافه وزن در دنیا از سال 1975
وی با بیان اینکه بیش از ۲ میلیارد نفر در جهان از عوارض زیان‌بار چاقی رنج می‌برند، اظهار کرد: بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، میزان شیوع اضافه وزن در جهان از سال ۱۹۷۵ تقریبا ۳ برابر شده است. در بزرگسالان، شیوع اضافه وزن ۳۹ درصد (۳۹ درصد در مردان و ۴۰ درصد در زنان) و شیوع چاقی ۱۳ درصد (۱۱ درصد در مردان و ۱۵ درصد در زنان) گزارش شده است. همچنین ۴۱ میلیون کودک زیر پنج سال، از اضافه وزن و چاقی رنج می‌برند و بیش از ۳۴۰ میلیون کودک و نوجوان ۵ تا ۱۹ ساله دچار اضافه وزن یا چاقی هستند.
آمار چاقی و اضافه وزن در ایرانیان
میرزای رزاز در خصوص آمار چاقی و اضافه وزن در ایران، افزود: شیوع اضافه وزن در زنان ۳۲.۳ درصد و در مردان ۳۵.۳ درصد گزارش شده است. همچنین شیوع چاقی در زنان ایرانی ۲۴.۱ درصد و در مردان ۱۳.۸ درصد است. در شهر تهران حدود ۷۰ درصد افراد بالای ۲۰ سال دارای اضافه وزن یا چاقی هستند این درحالی است که شیوع اضافه وزن در دختران زیر ۲۰ سال نیز ۱۰.۳ درصد و در پسران زیر ۲۰ سال ۸.۹ درصد است. علاوه بر آن شیوع چاقی در دختران زیر ۲۰ سال ۴.۵ درصد و در پسران زیر ۲۰ سال، ۴.۳ درصد گزارش شده است.
وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته از سوی انجمن تغذیه ایران برای اصلاح سبک زندگی و کاهش رشد چاقی و اضافه وزن ادامه داد: انجمن تغذیه ایران به عنوان یکی از قدیمی‌ترین سازمان‌های مردم نهاد توانسته است خدمات خود را به طور غیر مستقیم از طریق حدود 9 هزار نفر فارغ التحصیل رشته تغذیه در سراسر کشور ارائه کند؛ همچنین اصلاح سبک زندگی مردم را به عنوان یکی از رسالت‌ها و ماموریت‌های اصلی خود دنبال کند. هرچند که این مسئله نیازمند یک بسیج ملی بوده و همکاری سازمان‌ها، ارگان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف را می‌طلبد. در همین راستا انستیتو تغذیه در ماه جاری اقدام به تاسیس واحد ترجمان دانش و آموزش همگانی کرده است که مقدمات این بسیج ملی را با همکاری وزارت بهداشت فراهم می‌کند.
نقش چاقی در بروز 4 سرطان
رئیس دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی با تاکید بر اینکه چاقی نه تنها خود به تنهایی یک بیماری محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند زمینه ابتلا به سایر بیماری‌های مزمن را نیز فراهم کند، افزود: در ابتلا به بیماری‌هایی نظیر دیابت نوع ۲، پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی _عروقی، بیماری های تنفسی، کبدی و برخی از انواع سرطان‌ها مانند سرطان‌های پستان، روده بزرگ، مثانه، مری، و … چاقی، یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در ابتلای افراد محسوب می شود.
پیامدهای چاقی و اضافه وزن در کودکی و نوجوانی
وی اضافه وزن و چاقی در سنین کودکی و نوجوانی را دارای پیامدهای بسیاری دانست و تاکید کرد: علاوه بر پیامدهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی، کودک در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های متابولیک در این دوران قرار می‌گیرد. همچنین می‌تواند بر سلامت روان آن ها تأثیر منفی گذاشته و بروز بلوغ زودرس را افزایش دهد. این درحالی است که اضافه وزن و چاقی می‌تواند زمینه ساز بروز انواع بیماری‌های مزمن غیر واگیر مانند دیابت، پرفشاری خون و ... در سنین بزرگسالی شود.
بهترین رژیم برای کاهش وزن
میرزای رزاز در مورد بهترین نوع رژیم به منظور کاهش وزن و حفظ سلامتی، اظهار کرد: اصلاح سبک زندگی و بویژه تغذیه و پیروی از یک الگوی غذایی سالم بر اساس تمامی گروه‌های غذایی با هدف کاهش وزن تدریجی نیم تا یک کیلوگرم در هفته بهترین حالت آغاز کاهش وزن است. این رژیم غذایی باید دارای پنج اصل مبتنی بر کفایت، تعادل، تنوع، کنترل انرژی دریافتی و میانه‌روی باشد. در یک برنامه غذایی مناسب برای کاهش وزن، ضمن اینکه انرژی کمتری دریافت می‌شود، تمامی مواد مغذی ضروری باید به میزان کافی دریافت شود. همچنین یکی از رموز موفقیت این رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی روزانه (حداقل ۳۰ دقیقه) به صورت منظم است. نکته قابل توجه آن است که اصلی‌ترین هدف کاهش وزن، حفظ و ارتقاء سلامتی است. تغییر شیوه زندگی در بزرگسالان دشوار است، اما اگر اصلاح سبک زندگی از سنین کودکی آغاز شود، در حفظ و ارتقاء سلامت عمومی جامعه بسیار مؤثر خواهد بود.
وعده‌های عجیب قرص‌های لاغری و 6 عارضه مهم
وی با تاکید بر اینکه مصرف قرص‌های لاغری و قرص‌های مکملی که در باشگاه‌ها، آرایشگاه‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغ می‌شود، مجاز نیست، یادآور شد: بسیاری از افرادی که به دنبال کاهش وزن هستند، به دنبال یک راهکار سریع می‌گردند. متأسفانه تولیدکنندگان و عرضه کنندگان قرص‌ها و مکمل‌های گیاهی لاغری، با وعده‌هایی عجیب و غریب از خواص داروهای خود می‌گویند، ادعاهایی که اکثرا دروغین هستند و هنوز از طریق تحقیقات بالینی به اثبات نرسیده‌اند. مصرف این قبیل داروهای قاچاق و تقلبی عوارض جبران ناپذیری به دنبال خواهند داشت. از جمله عوارض مصرف این مکمل‌ها می‌توان به افزایش ضربان قلب، اعتیاد به مکمل‌ها، افزایش فشارخون، بیخوابی، مشکلات کلیوی و کبدی اشاره کرد، پس قبل از مصرف هر قرص و مکملی با متخصص تغذیه مشورت کنید.
دروغِ قرص‌های چاقی صورت
رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور با اشاره به اینکه اخیرا قرص‌هایی تبلیغ می‌شود که مدعی می‌شوند با مصرف آنها تنها شاهد چاقی صورت خواهیم بود، گفت: این ادعا صحت ندارد. افراد نباید انتظار داشته باشند که یک مکمل یا ماده غذایی بدون چاق شدن بدن، باعث چاق شدن صورت‌شان شود.
والدین قبل از بارداری، الگوی غذایی‌شان را اصلاح کنند
وی ضمن ابراز تاسف از افزایش سریع اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان، متذکر شد: توجه والدین به کنترل وزن کودکان و همراهی با آنها جهت حل این مشکل، ضروری است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که سلامت و وضعیت تغذیه مادران و پدران حتی قبل از لقاح و نیز وضعیت تغذیه‌ای مادران در دوران بارداری، بر بروز چاقی در فرزندان اثرگذار است. به والدین توصیه می‌کنیم در اولین قدم، قبل از اقدام به بارداری، الگوهای غلط غذایی خود را اصلاح کنند. همچنین، در دوران بارداری زیر نظر متخصص تغذیه، دریافت کلیه مواد مغذی مورد نیاز و وزن‌گیری مادر تحت کنترل باشد. از زمانی که تغذیه تکمیلی کودک آغاز می‌شود مادران باید به نوع تغذیه کودک خود توجه کافی داشته باشند؛ زیرا از همین دوران عادات غذایی کودک شکل می‌گیرد.
میرزای رزاز ادامه داد: با توجه به اینکه کودکان در حال رشد هستند، نباید با به کارگیری انواع روش‌های نامتعادل، شتابزده و دادن انواع رژیم‌های سخت و غیر اصولی، بدن آنها را از انواع ریز مغذی‌ها و انرژی مورد نیاز برای رشد و سلامتی محروم کرد. بنابراین کودک و نوجوان باید به میزان کافی از همه گروه‌های غذایی در برنامه غذایی روزانه استفاده کند. اگر کودک علاقه زیادی به خوردن انواع تنقلات پرکالری دارد سعی کنید به تدریج این وعده‌های غذایی پرانرژی و فاقد مواد مغذی لازم مثل انواع چیپس، پفک، شربت‌ها، نوشابه‌ها و ... را از برنامه غذایی او حذف کنید.
وی در پایان توصیه کرد: بهتر است به جای تنقلات پر کالری از انواع غلات و حبوبات، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، لبنیات کم‌چرب، انواع مغزدانه‌ها در حد نیاز کودک در برنامه غذایی استفاده کنید. مصرف انواع غذاهای آماده و فست فودها باید محدود شود و سعی کنید برای طبخ غذاها از نمک و روغن کمتری استفاده کنید. نکته بسیار حائز اهمیت آن است که باید از حذف وعده‌های غذایی بویژه صبحانه پرهیز کنید و کودک و نوجوان را به انجام فعالیت های جسمانی بیشتر تشویق کنید.
دیدگاه شما