راز ارتباط کرونا با حس بویایی چیست ؟

نمناک: گزارش های اولیه از ووهان، سپس ایران و بعد ایتالیا این گونه نشان می دهد که از دست دادن حس بویایی یکی از علائم پر اهمیت این بیماری است. هم اکنون بعد از گذشت ماه ها از این بیماری، گزارشات نشان می دهد که این بیماری روی بویایی افراد تاثیر گذار است.

یکی از رایج ترین علت هایی که افراد حس بویایی خود را از دست می دهند، عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی ، مشکلات سینوس یا عفونت های مربوط به سیستم تنفسی فوقانی است. ویروس کرونا یی که باعث مرگ افراد نشود، مثل کووید 19، سارس و مرس که جزء علل رایج سرماخوردگی هستند، ممکن است که باعث از دست دادن حس بویایی شوند.

وضعیت های مختلف بیماران کرونایی که حس بویایی خود را از دست داده اند

در بیشتر موارد، از بین رفتن حس بویایی دوباره برمی گردد و از دست دادن این حس می تواند به دلیل گرفتگی بینی باشد که باعث جلوگیری از رسیدن مولکول های بو به دریافت کننده های وابسته به حس بویایی در بینی می شود. در بعضی از موارد از دست دادن حس بویایی ممکن است تا چند ماه و چند سال هم طول بکشد.

البته چنانچه در مطالب قبلی بخش سلامت نمناک هم اشاره شد الگوی از دست دادن حس بویایی در ویروس کرونا کمی متفاوت است. بسیاری از افراد گزارش کردند که کووید 19 باعث شده تا به طور ناگهانی حس بویایی را از دست بدهند و به طور کاملا ناگهانی دوباره بعد از یک الی دو هفته به حالت قبلی برگردند.

بسیاری از این افراد اظهار داشتند که بینی آن ها هنگام ابتلا به این بیماری کاملا تمیز بوده و به همین دلیل نمی توان از دست دادن حس بویایی را به کیپ بودن بینی و مسدودیت آن ربط داد.

برای بعضی از افراد از دست دادن حس بویایی چند هفته بیشتر طول کشید اما ممکن است بعضی از آن ها تا کنون هم هنوز بویایی نداشته باشند. بازگشت ناگهانی حس بویایی معمولاً به دلیل همان علتی است که پیش تر گفتیم:این که مولکول های بویایی نمی توانند به دریافت کننده های مسئول ایجاد حس بویایی در بینی برسند.

دلیل مختل شدن حس بویایی برخی بیماران کرونایی

هم اکنون سی تی اسکن های بینی و سینوس های افرادی که به کووید 19 مبتلا هستند و حس بویایی را از دست داده اند، بخشی از بینی را نشان می دهد که عملکرد بویایی را انجام می دهد و در تصاویر منتشر شده می بینیم که این بخش ها با یک بافت نرم متورم و مخاط و بلغم مسدود شده اند که به آن سندروم کِلِفت گفته می شود.

مابقی قسمت های بینی و سینوس ها در این شرایط کاملاً طبیعی هستند و هیچ مشکلی برای تنفس از راه بینی را ایجاد نمی کنند اما سارس به گونه ای متفاوت عمل می کند و به دریافت کننده های ACE2 روی سطح سلول هایی که در سیستم تنفسی فوقانی هستند، می چسبد. سپس سلولی به نام TMPRSS2 به ویروس حمله می کند تا از سلول جدا شود. زمانی که این اتفاق داخل سلول می افتد، ویروس تکثیر می شود و پاسخ التهابی سیستم ایمنی را ایجاد می کند و این دقیقا همان نقطه شروع است.

در وهله اول فکر کردیم که ویروس ممکن است نورون های مربوط به حس بویایی را از بین برده باشد. این نورون ها سلول هایی هستند که سیگنال دریافت شده از مولکول بویایی را در بینی به مغز انتقال می دهند و باعث ایجاد حس بویایی خواهند شد. سپس یک مطالعه بین المللی در مورد این پروتئین ها انجام شد و نشان داد که پروتئین های ACE2 که باید به ویروس حمله کنند، در این نورون ها یافت نشده است؛ بلکه آن ها در سلول هایی به نام سلول های نگهدارنده یافت شدند که از نورون های بویایی محافظت می کنند.

به همین دلیل انتظار می رود که این سلول های محافظتی همان هایی هستند که توسط ویروس آسیب می بینند. سیستم ایمنی باعث ایجاد ورم در این ناحیه می شود اما نورون های بویایی دست نخورده باقی می مانند. زمانی که سیستم ایمنی با ویروس برخورد می کند و ورم اتفاق می افتد و مولکول های بویایی به دریافت کننده های بدون آسیب دیدگی می رسند، در نتیجه حس بویایی به حالت قبلی بر می گردد.

بنابراین چرا در بعضی از شرایط حس بویایی باز نمی گردد ؟

البته این موضوع کمی در حد تئوری است اما پاسخ آن را بر اساس اطلاعاتمان در مورد التهابات موجود در سیستم ایمنی به شما توضیح خواهیم داد. التهاب در پاسخ سیستم ایمنی برای هر گونه آسیب دیدگی باعث آزاد شدن مواد شیمیایی می شود که بافت های درگیر را تخریب می کند. زمانی که این التهاب شدید باشد، سلول های دیگر هم که در اطراف آن قرار دارند، آسیب دیده و تخریب می شوند. باور ما بر این است که در مرحله دوم نورون های بویایی آسیب می بینند.

ریکاوری و بازیابی بویایی برای نورون های بویایی نیاز به زمان بیشتری دارد و آهسته تر انجام می گیرد زیرا باید از ساقه های سلولی در مخاط بینی بازیابی شوند. بازیابی اولیه اغلب به دلیل پاروسمیا اتفاق می افتد که یک نوع تغییر در حس بویایی است. یعنی آن طور که باید بوی واقعی چیزها را احساس نمی کنید. مثلاً بوی قهوه را شبیه به یک ماده شیمیایی یا سوختگی احساس خواهید کرد.