عوارض جدی مصرف بیش از اندازه ویتامین دی

ویتامین Dبرای سلامت بدن بسیار مهم است و چندین نقش را در سالم نگه داشتن سلول های بدن و عملکرد صحیح آن ها ایفا می کند. بسیاری از مردم به میزان کافی ویتامین D دریافت نمی کنند به همین دلیل استفاده از مکمل های این ویتامین متداول است.

اگرچه کمبود ویتامین D شایع است اما گاهی اوقات تولید بیش از حد این ویتامین سبب مسمومیت در بدن می شود. در این قسمت از بهداشت و سلامت نمناک به معرفی عوارض جانبی مصرف بیش از حد این ویتامین مهم پرداخته ایم. 

مشکلات ناشی از کمبود ویتامین دی

ویتامین D در جذب کلسیم ، عملکرد ایمنی بدن و محافظت از سلامت استخوان، عضله و قلب نقش دارد. این ویتامین به طور طبیعی در برخی مواد غذایی وجود دارد و هنگامی که پوست در معرض نور خورشید قرار دارد می تواند توسط بدن تولید شود.

با این وجود به غیر از ماهی های چرب، غذاهای کمی وجود دارند که غنی از ویتامین D هستند. علاوه بر این، بیشتر افراد در معرض آفتاب قرار ندارند تا بدن این ویتامین را تولید کند. بنابراین کمبود ویتامین Dبسیار شایع است و در حقیقت تخمین زده می شود که حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان با کمبود ویتامین D مواجه هستند.

مکمل های ویتامین D دردسترس می باشند و می توانند به شکل مکمل D2 و D3 مصرف شوند. ویتامین D3 در واکنش به مواجهه با نور خورشید تولید شده است و در محصولات حیوانی یافت می شود در حالی که ویتامین D2 در محصولا ت گیاهی یافت می شود. مشخص شده است که ویتامین D3 سطح خون را به میزان قابل توجهی بیش ازD2 فزایش می دهد.

مسمومیت با ویتامین دی

مطالعات نشان می دهد که مصرف روزانه هر 100 IUویتامین D3 سطح ویتامین D خون را به میزان 2.5 نانومول در لیتر افزایش می دهد. با این حال مصرف مقادیر بسیار زیاد ویتامین D3 برای مدت طولانی ممکن است منجر به تجمع بیش از حد در بدن شما شود.

مسمومیت با ویتامین Dهنگامی رخ می دهد که سطح خون از 150 نانوگرم برمیلی لیتر (375 نانومول بر لیتر)افزایش یابد. از آن جا که این ویتامین در چربی بدن ذخیره شده و به آرامی در جریان خون آزاد می شود اثرات سمیت ممکن است چندین ماه پس از قطع مصرف مکمل ها هم ادامه داشته باشد.

نکته:

نکته مهم این است که مسمومیت ویتامین D معمول نبوده و تقریبا در افرادی رخ می دهد که مکمل ها را به مدت طولانی و با دوز بالا و بدون نظارت بر سطح خون خود مصرف می کنند در مقابل امکان دریافت بیش از اندازه ویتامین D از طریق رژیم غذایی و قرار گرفتن در معرض خورشید به تنهایی وجود ندارد.

عوارض شایع زیاده روی در مصرف ویتامین دی

در ادامه با برخی عوارض جانبی استفاده بیش از حد ویتامین D بیشتر آشنا خواهید شد.

1. پر خون شدن و افزایش گلبول های قرمز

دستیابی به مقادیر کافی از ویتامین D در خون ممکن است به تقویت ایمنی بدن کمک کرده و شما را در برابر بیماری هایی مانند پوکی استخوان و سرطان محافظت کند.

اگر چه به طور معمول سطح ویتامین D ، 30نانوگرم بر میلی لیتر در نظر گرفته می شود اما شورای ویتامین D حفظ سطوح 40-80 نانوگرم برمیلی لیتر (100-200 نانومول بر لیتر) را توصیه می کند و اعلام کرده است که هر چیزی بالاتر از 100 نانوگرم بر میلی لیتر(250 نانومول بر لیتر) ممکن است مضر باشد.

یک مطالعه اخیر داده های بیش از 20000 نفر را در طی یک دوره 10 ساله بررسی کرده است و نتایج نشان می دهد که فقط 37 نفر دارای سطوح بالای 100 نانوگرم در میلی لیتر بودند و فقط یک نفر با 364 نانوگرم در میلی لیتر(899 نانومول برلیتر) مسمومیت واقعی داشت.

اگر چه فقط دوز های بسیار زیاد می توانند به سرعت باعث مسمومیت شوند اما طرفداران سرسخت این مکمل ها حد بالای 10000 IU در روز را توصیه می کنند.

2. افزایش یافتن سطح کلسیم خون:

ویتامین D به جذب کلسسیم از مواد غذایی مصرفی کمک می کند در حقیقت این یکی از مهم ترین نقش های ویتامین D محسوب می شود. با این وجود مصرف بیش از اندازه ویتامین Dمی تواند سطوح کلسیم در خون را خطرناک کند.

برخی از نشانه های هایپرکلسمی یا سطوح بالای کلسیم خون عبارتند از:

• مشکلات گوارشی مانند استفراغ ، تهوع و درد شکمی
• خستگی ، سرگیجه و سردرگمی
• تشنگی بیش از حد
• تکرر ادرار

سطح نرمال کلسیم خون 8.5-10.2 میلی گرم در دسی لیتر(2.1-2.5 میلی مول بر لیتر) است.

3. تهوع ، استفراغ و اشتهای ضعیف:

بسیاری از عوارض جانبی بیش از حد ویتامین D مربوط به کلسیم بیش از حد در خون است. این موارد شامل حالت تهوع ، استفراغ و اشتهای کم است. با این حال این علائم در همه افراد با افزایش سطح کلسیم رخ نمی دهد.

نکته مهم این است که این نشانه ها در واکنش به دوزهای بسیار بالا از ویتامین Dرخ می دهد که سطوح کلسیم را به بیش از 12 میلی گرم در دسی لیتر(3.0میلی مول بر لیتر) افزایش می دهند.

4. درد شکمی ، یبوست یا اسهال:

درد شکمی ، یبوست و اسهال از علائم رایج دستگاه گوارش است که اغلب مربوط به عدم تحمل غذا یا سندروم روده تحریک پذیر می شود. با این حال این علائم می تواند نشانه افزایش سطح کلسیم ناشی از مسمومیت با ویتامین D نیز باشد. این علائم ممکن است در کسانی که دوز های بالایی از ویتامین D را برای اصلاح کمبود آن دریافت می کنند ، ایجاد شود.

5. تحلیل رفتن استخوان:

از آن جا که ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم و متابولیسم استخوان دارد دریافت کافی آن برای حفظ استحکام استخوان ها بسیار مهم است اما چنانچه پیش از این هم در بخش سلامت نمناک اشاره شد با این حال مصرف ویتامین D زیاد می تواند برای سلامت استخوان ها مضر باشد. اگر چه بیشتر نشانه های مصرف بیش از حد ویتامین Dبا سطوح بالای کلسیم در خون مرتبط هستند اما برخی تحقیقات نشان داده اند که مگادوزهای این ماده مغذی ممکن است به سطوح پایین ویتامینK2 در خون منجر شود.

یکی از مهم ترین عملکرد های ویتامین K2 حفظ کلسیم در استخوان ها و خارج ازخون است . اعتقاد به این است که سطوح بالای ویتامین D ممکن است فعالیت ویتامین K2 را کاهش دهد.

به منظور محافظت از استخوان ها و تحلیل رفتن آن ها، از مصرف بیش از حد مکمل های ویتامین D پرهیز کنید و مکمل ویتامین K2 مصرف کنید و همچنین مواد غذایی سرشار از ویتامین K2 از جمله لبنیات و گوشت را مصرف نمایید.

6. نارسایی کلیوی:

مصرف بیش از حد ویتامین Dمی تواند به آسیب کلیوی منجر شود. اکثر مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است آسیب متوسط تا شدید کلیه در افرادی را گزارش کرده اند که با سمیت ویتامین Dروبرو شده بودند.

نارسایی کلیوی با هیدراتاسیون خوراکی یا داخل وریدی و دارو درمان می شود.