از جمله کاغذبازی‌های رایج در ادارات و سازمان‌های کشورمان از گذشته‌های دور، ضرورت ارائه کپی مدارک و اسناد هویتی برای امور مختلف است. ایرادی که تصور می‌شد با هوشمند شدن کارت‌های ملی (استفاده از نوعی اسمارت کارت که حاوی چیپست یا تراشه الکترونیک است) رفع شود، اما این گونه نشد.
ضرورت تهیه و ارائه کپی از «کارت ملی هوشمند»، از جمله عجایب ایرانی است که بار‌ها و بار‌ها در قالب جوک‌ها و طنز در شبکه‌های اجتماعی بازتاب یافته و لبخند تلخ کاربران و مخاطبان را به دنبال داشته است. طنز تلخی که ظاهرا مقدمه خداحافظی با آن فراهم آمده و به زودی قرار است بساطش با «هُدا» برچیده شود.
سامانه هدا چیست؟
هدا مخفف «هویت دیجیتال ایرانیان»، نام سامانه‌ای است که سازمان ثبت احوال کشور در راستای اجرای تکالیف قانونی و اجرای سند «نظام هویت معتبر در فضای مجازی کشور» (که شورای عالی فضای مجازی ابلاغ کرده)، راه اندازی شده است و در آدرس اینترنتی https://auth.ncr.ir/hooda-api در دسترس کاربران قرار دارد.
از اهداف توسعه و راه اندازی سامانه هدا، ایجاد سازوکاری آسان و کارآمد برای احراز هویت مراجعین و اعتبار سنجی اقلام هویتی شهروندان در فضای اینترنت و اینترانت است. موضوعی که مورد تاکید معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور نیز قرار گرفته و بر این اساس، دایرکردن «هدا» در دستور کار سازمان ثبت احوال قرار گرفته است.
۸ آذر سال ۱۳۹۹ خورشیدی، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات با انتشار پستی در اینستاگرام، از کاربردی شدن کارت ملی هوشمند در یکی از زیرمجموعه‌های این وزارت خانه خبر داد و نوشت:
«برای اینکه از کارت ملی هوشمند، «استفاده هوشمند» بشه، باید کاربرد‌های اون رو ترویج کرد و به دلیل عدم فراگیری کارت هوشمند بین همه، تا به حال دستگاه‌های مختلف سراغ استفاده‌ی کاربردی از کارت ملی هوشمند نرفتند.
با توجه به فراگیری مطلوب، از "پست بانک" خواسته بودم که کارت‌خوان‌های کارت ملی هوشمند رو در تمام شعب نصب کنه. اگر حسابی میخواد افتتاح بشه یا چکی وصول بشه، دیگه با کپی گرفتن از کارت و تشخیص هویت توسط مسئول باجه نباشه؛ تا جعل و پولشویی دشوارتر از قبل بشه و از فساد پیشگیری کنه.
امروز این اتفاق مهم توی پست بانک عملیاتی شد، و شاید اولین کاربری صحیح و فراگیر کارت ملی هوشمند در دولت الکترونیکی رو با حضور ویدئو کنفرانسی در جمع مدیران پست بانک رونمایی کردیم. بزودی این کار در همه دستگاه‌ها فراگیر خواهد شد.»
سامانه هدا چه کاربردی دارد؟
سازمان‌های دولتی، شرکت‌ها و کسب و کار‌های اینترنتی، هنگامی‌که نیاز به اعتبار سنجی اقلام هویتی شهروندان داشته باشند، می‌توانند با استفاده از سامانه هدا سازمان ثبت احوال کشور نسبت به استعلام و احراز هویت افراد اقدام کرده و هویت اشخاص بر اساس داده‌های متقن ثبت احوال به صورت برخط (آنلاین) و در کمترین زمان دریافت نمایند.
این در حالی است که بر اساس بخشنامه سازمان اداری استخدامی کشور دریافت هرگونه کپی مدارک هویتی توسط دستگاه‌های اجرایی از خدمت گیرندگان ممنوع است و بر این اساس، سامانه هدا جایگزین ارائه کپی شناسنامه و کارت ملی و احراز هویت افراد در دستگاه‌های اجرایی شده است. سامانه‌ای که البته اکنون «نسخه آزمایشی» آن ارائه شده است.
سامانه‌ای مشابه پرداخت الکترونیک
با استفاده از سامانه هدا، دیگر نیازی به ثبت‌نام کاربر (یوزر) در هریک از سایت‌های اینترنتی (سکوها و پلتفرم‌ها) موجود در فضای مجازی کشور نیست و اقلام هویتی موردنیاز کسب‌وکار (پذیرنده) نیز، در سایت کسب‌وکار دریافت نخواهد شد، بلکه شهروند توسط سازمان ثبت احوال کشور (به‌عنوان متولی هویت اشخاص حقیقی ایرانی) شناسایی می‌گردد و در این فرایند، افراد کاملاً نظارت، آگاهی و اختیار دارند.
در حالت کلی، سازوکار سامانه هدا، شبیه به پرداخت اینترنتی است، بدین‌صورت که ابتدا شهروند یک‌بار فرایند ثبت نام در هدا را طی خواهد کرد و سپس هر زمان که کسب‌وکار بهره‌بردار از هُدا نیاز به شناسایی شهروند داشته باشد، بدون نیاز به ثبت‌نام یا اخذ اقلام هویتی (مانند کپی مدارک هویتی)، وی را به درگاه اینترنتی هدا انتقال داده و پس از شناسایی فرد توسط سازمان ثبت احوال، چنانچه شهروند با ارائه اطلاعات موردنیاز پذیرنده موافقت نمود، اطلاعات مربوطه در اختیار کسب‌وکار مذکور قرار خواهد گرفت.
نحوه ثبت نام در سامانه هدا ثبت احوال
برای ورود به سامانه هدا، باید به سایت سازمان ثبت احوال کشور رفته و سپس به بخش سامانه هدا بروید. یک راه دیگر و ساده‌تر، جست‌وجوی آدرس سامانه هدا (auth.ncr.ir/hooda-api) در مرورگر است که با ورود به آن، به صفحه‌ای مانند تصویر زیر هدایت می‌شوید که سه تب در آن تعبیه شده که یکی از آنها، گزینه «ثبت نام شهروندان» است.
متقاضی ثبت نام در سامانه هدا، باید بر روی گزینه ثبت نام شهروندان کلیک نماید تا فرمی که در تصویر زیر به نمایش درآمده، باز شود. فرم نسبتا ساده‌ای که در آن شماره ملی (کد ملی)، نام و نام خانوادگی، تاریخ تولد (به تفکیک روز، ماه و سال) و شماره تلفن همراه متقاضی خواسته شده و در انتهای آن بعد از ثبت کد امنیتی که به شکل تصویر به نمایش در می‌آید (همان کپچا) و کلید روی گزینه «ادامه»، کدی به موبایل متقاضی ارسال خواهد شد.
در این مرحله، کادری برای درج کد رمز پیامک شده (SMS) باز می‌شود که با ورود کد در آن و لمس گزینه «ادامه»، پیغامی مبنی بر موفقیت آمیز بودن ثبت نام، به متقاضی نشان داده خواهد شد.
در پیام نهایی سامانه هدا و بعد از تاکید شده: «شهروند گرامی، ضمن تقدیر و تشکر از وقتی که برای ثبت نام در سامانه هدا صرف کردید، احتراما به اطلاع می‌رساند، از این پس می‌توانید در سامانه هدا با انتخاب گزینه «دریافت رمز از طریق پیامک»، رمز مربوط را از طریق پیامک دریافت کنید.»
دانلود برنامه هدا؟
از پرسش‌های رایج کسانی که قصد دارند، نسبت به احراز هویت در سامانه هدا ثبت احوال اقدام کنند، این است که آیا این سامانه، دارای اپلیکیشن است یا خیر؟ آیا می‌توان با دانلود و نصب اپ هدا روی تلفن همراه نسبت به احراز هویت یا استفاده از سایر امکانات، اقدام کرد؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت که تا کنون برنامه موبایلی تحت عنوان اپلیکیشن هدا ثبت احوال، طراحی و راه اندازی نشده است، اما با مراجعه به راهنمای سامانه هدا پی می‌بریم که قرار است اپ موبایلی سامانه هدا هم به زودی ساخته و عرضه شود و متقاضیان با استفاده از آن بتوانند از طریق اپلیکیش سامانه هدا کد احراز هویت را تولید کرده و در اختیار کسب و کار‌های که آن را مطالبه می‌کنند، قرار دهند.
نکات امنیتی و مهم:
بر اساس اعلام مسئولان، این یادآوری ضروری است که شهروند در عملیات تولید و اشتراک اطلاعات هویتی با مراجعی که کد هدا را مطالبه می‌کنند، کاملاً نظارت، آگاهی و اختیار دارد.
سامانه هُدا (هویت و دسترسی ایرانیان) سازمان ثبت احوال کشور با استفاده از پروتکل امن SSL ارایه خدمت نموده و با آدرس https://ncr.ir شروع می‌شود. لطفاً جهت پیشگیری از سوء استفاده‌های احتمالی (مانند فیشینگ)، قبل از ورود هرگونه اطلاعات، آدرس فعلی مرورگر وب خود را با آدرس فوق مقایسه نمایید.
درصورت مشاهده هر نوع مغایرت احتمالی در آدرس اینترنتی، موضوع را با پشتیبانی سازمان ثبت احوال کشور از طریق شماره تلفن یا ایمیل (رایانامه یا پست الکترونیک) زیر درمیان بگذارید:
تلفن پشتیبانی:۱۵۱۰
پست الکترونیکی پشتیبانی: hoda@sabteahval.ir و auth@sabteahval.ir
لطفاً از صحت نام پذیرنده کد هدا اطمینان حاصل فرموده و اطلاعات درخواستی سکوها، کسب و کارها، پلتفرم‌ها و حتی افراد را درصورت موافقت تایید نمایید.
برای جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی، به هیچ عنوان اطلاعات شخصی خود یا رمز‌های دریافتی از برنامه‌های سازمان ثبت احوال کشور را به هر شکلی (تلفن، پیامک، ایمیل و...) در اختیار سایر اشخاص یا برنامه‌های دیگر، قرار ندهید. سازمان ثبت احوال کشور به هیچ عنوان رمز‌ها یا سایر اطلاعات شخصی شما را از طریق تلفن، ایمیل، پیامک و مواردی از این قبیل درخواست نمی‌نماید.
دیدگاه شما